Cuộc hành trình sóng gió

Theo chân các ngư dân, tôi đã thử một lần làm người săn cá. Chuyến hải trình xuất phát lúc 9h, la bàn chỉ hướng đảo Thổ Châu, nơi có luồng cá thu nhiều nhất nước. Đến 20h ghe cập bến, ''thuyền trưởng'' Hồ Văn Hiền quyết định: đêm nay nghỉ lại Thổ Châu. Những ngư dân đi biển đều biết rằng, ra khơi bằng một chiếc ghe nhỏ xíu giữa lúc biển động cấp 5, cấp 6 là một điều quá nguy hiểm. Sau một đêm trằn trọc trên đảo, ''thuyền trưởng'' đã huỷ bỏ chuyến đi vì ''biển động không mua được mồi''.

Tôi được chuyển sang ghe của ''thuyền trưởng'' Xuân người Quảng Bình. Chiếc ghe tuy lớn hơn nhưng vẫn quá nhỏ bé trước những con sóng bạc đầu đang dâng cao. Khi mặt trời khuất dạng phía chân trời, ghe đã đến địa điểm ''săn mồi''. Nhưng, mẻ câu đầu chỉ được bủa khi trăng đã lên cao. Chủ ghe cầm lái hướng cho thuyền chạy chênh chếch 450 so với dây câu. Những người còn lại, mỗi người một việc: người móc mồi, người gắn phao, người thả đèn bè, người bủa câu, mặc cho sóng biển xô ào ạt như chực hất người xuống biển.

Đường dây câu của các ghe được gọi là một thiên câu (1.000 lưỡi câu), mỗi lưỡi cách nhau hơn 2m, giữa hai lưỡi câu là một chiếc phao và khoảng 100 lưỡi thì gắn bên dưới 3 hòn chì. Tất cả thao tác bủa câu đều phải diễn ra thật nhịp nhàng và chính xác, nếu không câu sẽ bị rối hoặc lưới sẽ xé toạc tay vì ghe chạy với tốc độ 4 hải lý/h.

Khoảng 3h sáng, ''thuyền trưởng'' ra lệnh kéo câu. Đã hơn 100 lưỡi câu được kéo lên, mà vẫn chưa thấy một con cá thu nào dính mồi. Đến khi da tay tưởng chừng sắp rộp, con cá thu đầu tiên mới được kéo lên. Nhìn con cá ước chừng 7kg óng ánh bạc lấp lánh đầu dây, mọi người khấp khởi mừng sẽ trúng một mẻ lớn.

''Trời thương kẻ khó'', kéo hết một thiên câu cũng được 30 con. Anh Xuân mừng ra mặt: ''Hôm nay cũng được hơn 70kg, không tệ''. Xong việc, thuỷ thủ đoàn ngã lăn ra sàn tàu chờ bữa cơm đạm bạc để ngay sau đó lại tiếp tục mẻ câu thứ 2, thứ 3... Hết ngày lại đến đêm...

Sinh nghề, tử nghiệp

Ở Nam Du, gần nơi những con thuyền tấp nập neo đậu, người ta dựng lên một tấm bia tưởng niệm. Đây là tấm lòng của những người còn sống dành cho các ngư dân bất hạnh đã không trở về sau cơn bão số 5 năm 1997. Nhiều ngư dân trước mỗi chuyến ra khơi đều đến đó thắp một nén nhang tưởng nhớ người đã khuất. Bão tố và những tai nạn bất thường trên biển, đã khiến cho nhiều cuộc đời trở nên bất hạnh.

Anh Trang (ở Nam Du) vốn là chủ ghe câu nổi tiếng nhất vùng biển Tây những năm 1990. Dạo đó, chỉ cần một chuyến săn 15 ngày trên biển, anh có thể thu được hàng trăm triệu đồng. Vậy mà giờ đây, anh nổi tiếng như một kẻ càn quấy, sống trên một chiếc ghe chài nhỏ xíu, suốt ngày say rượu. Con tàu kiêu hãnh của anh đã bị cơn bão năm 1997 nhấn chìm cũng toàn bộ thuỷ thủ đoàn. Trên con tàu năm ấy, 12 người đã không bao giờ trở về. Mình anh may mắn sống sót, nhưng khi được cứu thì chân cũng bị cá rỉa đến tận xương.

Sau 10 năm ky cóp, anh Luyện đã mua được một chiếc ghe nhỏ. Tưởng cuộc đời bớt khổ, ai dè cơn bão số 5 (năm 1997) oan nghiệt, đã khiến anh trắng tay. Anh Luyện đành cho vợ và 3 đứa con về quê sinh sống. Về phần mình, anh tiếp tục sống đời ngư dân xa xứ chưa biết ngày về.

Câu cá thu là một nghề không ổn định, một năm chỉ làm từ tháng 9 đến tháng Giêng. Những tháng còn lại, ngư dân phải xoay xở đủ nghề để sống. Anh Xuân cho biết: ''Săn cá thu trên biển như vào cuộc ăn thua, có mùa thu đến vài chục triệu, có mùa chỉ vài trăm, có khi còn về không, mất cả người lẫn tàu...''. Tuy nhiên, đối với 200 ngư dân sống ở quần đảo Nam Du (Kiên Giang), săn cá thu vẫn là ''sinh nghề, tử nghiệp''.