Vào khoảng cuối hạ đầu thu, ngư dân duyên hải miền trung chuẩn bị cho vụ mùa đánh bắt cá cơm. Cá đánh được đưa ngay vào bờ còn tươi rói, sau đó chuyển về các chợ. Mọi người tranh nhau đi mua cá về muối mắm. Người ta bán theo mớ, theo vại, giỏ hay kg.

Có hai loại cá cơm: cá cơm xanh và cá cơm đỏ. Loại cá cơm đỏ dùng để chế biến thành nước mắm. Nước mắm làm từ nguyên liệu cá cơm là ngon nhất, chất đạm rất cao. Cá cơm chỉ to bằng ngón tay, rất giống với cá mai, nhưng thân mình thì tròn trịa hơn, có sọc trắng trên thân từ đầu đến đuôi rõ nét hơn. Cá mai chỉ ngon ở món gỏi, còn cá cơm có thể chế biến ra nhiều món ăn thơm ngon, khoái khẩu.

Cá cơm đem làm mắm, sau khi muối, chỉ cần 15 hôm sau là ăn được. Con mắm lúc này còn nguyên vẹn gọi là mắm cái, nếu để lâu, con mắm bị nát ra, tiết một thứ nước đục gọi là mắm nêm hay mắm đục, hương vị thơm tho nức mũi. Mắm nêm trở thành món chấm tuyệt hảo và hầu như trên mâm cỗ dù sang hay hèn, lúc nào cũng có đĩa mắm nêm để tăng thêm phần giá trị bữa ăn. Gặp trời sa mưa, thức ăn khan hiếm, trên mâm cơm đạm bạc của ngư dân chỉ cần đĩa mắm nêm thêm ớt, tỏi ăn kèm với rau sống, rau luộc cũng đủ no nê và ngon miệng lắm rồi.

Cá cơm đem nấu canh chua với lá giang rừng hay thơm (dứa) cũng rất ngon. Nấu xoong nước cho sôi, thả nguyên con cá vào, rồi bỏ thơm hay lá giang, nêm gia vị. Đừng đun lâu quá, cá sẽ nát, mất ngon. Thời tiết nắng nóng chỉ cần xoong canh chua cá cơm cũng đủ giải nhiệt. Ngoài ra, cá cơm nấu canh với rau má, mã đề hoặc dưa hường vừa ngon vừa mát khỏe.

Cá cơm đem kho rim (khô) ngon chẳng thua gì cá bống kho. Cá để nguyên con, chỉ móc ruột, ướp gia vị rồi cho vào chiếc trách đất (chiếc om) đã khử dầu mỡ, có thêm thịt ba chỉ thái nhỏ, bắc lên lò than để lửa riu riu rồi thêm nước mầu vào. Cá cơm rất lành, có thể làm món ăn cho người đau ốm hay sinh đẻ.

Cá cơm chiên cũng là món ăn ngon và hấp dẫn. Cá cơm xanh làm sạch ruột, để cho ráo nước, ướp gia vị như nước mắm, bột ngọt, ngũ vị hương, hành, tiêu, ớt rồi bỏ vào chảo dầu mỡ sôi già. Cá cơm chiên có thể lăn bột, cuốn ăn với bánh tráng và rau sống, khề khà vài ly rượu thuốc cũng thấy đời "lên hương" ngay.

Ngoài ra, cá cơm cũng có thể làm món gỏi ngon chẳng thua gì món gỏi cá mai. Chọn loại cá lớn con, dùng lưỡi dao bén bóc lấy hai mảnh thịt hai bên thân ngâm vào nước dấm hay phèn chua, chừng mười phút sau vớt ra, ép cho ráo nước, thêm gia vị như nước mắm, bột ngọt, ớt, tỏi cùng với đậu phụng rang, bánh tráng nướng bóp vụn, khế lát, chuối chát thái mỏng... sẽ có món nhậu ngon lành.

Sưu tầm từ www.amthucvietnam.com