Giới thiệu sơ lược về El Nino

El Nino là một phần của sự tương tác giữa khí quyển trái đất và nước biển vùng nhiệt đới Thái Bình Dương. Hiện tượng El Nino xuất hiện với chu kỳ từ 2 đến 7 năm và nó có thể ảnh hưởng đến khí hậu toàn cầu. Chẳng hạn như tại Mỹ, thời tiết trở nên ẩm ướt hơn bình thường ở miền Nam và khô hơn bình thường ở vùng Tây Bắc Thái Bình Dương. Từ đầu những năm 1980, El Nino đã ảnh hưởng thường xuyên hơn và sâu sắc hơn đối với khí hậu thế giới. Hiện tượng El Nino điển hình kéo dài khoảng 18 tháng và thường theo sau bởi một kiểu thời tiết trái ngược nhau gọi là La Nina.

Trong ngành khoa học đại dương, từ El Nino ban đầu được dùng để chỉ một dòng nước biển ấm chảy về phía Nam dọc theo bờ biển của Ecuador và Peru vào mỗi mùa đông. Dòng nước biển này được gọi là El Nino bởi vì nó thường xuyên xuất hiện vào mùa Giáng sinh. El Nino trong tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là “đứa bé trai” và ở đây có nghĩa là “đứa con của Chúa Jesus”. Cứ khoảng từ 2 đến 7 năm, dòng nước biển ấm này bỗng trở nên mạnh mẽ khác thường, kéo dài trong một khoảng thời gian dài rất hiếm xảy ra và kéo theo đó là sự thay đổi về gió và mưa trong vùng nhiệt đới Thái Bình Dương.

Thời tiết khi không có El Nino

Khi không có hiện tượng El Nino, nước biển ấm áp nhất của vùng nhiệt đới nằm ở phía Tây Thái Bình Dương (gần Indonesia) với nhiệt độ hơn 10^oC, cao hơn nước biển ở phía Đông thuộc bờ biển Peru và Ecuador. Áp suất không khí phía trên mặt biển tại đó thấp. Không khí ẩm xuất hiện tại vùng này, gây ra mây và mưa lớn có tính đặc thù của vùng Đông Nam Á, New Guinea và Bắc Australia. Ở Đông Thái Bình Dương, nước biển lạnh và áp suất không khí cao, tạo nên điều kiện khô cằn dọc theo bờ biển Nam Mỹ. Gió trong vùng nhiệt đới thổi từ vùng có áp suất không khí cao đến vùng áp thấp. Bởi vậy ở vùng nhiệt đới Thái Bình Dương, thông thường gió mậu dịch thổi từ Đông sang Tây.

Minh họa thời tiết khi không có El Nino

Cũng chính gió này thổi nước biển ấm áp trên bề mặt từ Đông sang Tây. Ở phía Đông, nước biển lạnh ở chỗ sâu hơn nổi lên bề mặt để thay thế cho vùng nước biển bị mất đi. Nước biển lạnh này giàu khoáng chất và các chất dinh dưỡng khác có thể nuôi sống các vi sinh vật trôi giạt ở gần hoặc trên bề mặt. Các sinh vật này là nguồn sống của một số lượng lớn cá đại dương. Kết quả là vùng biển của Ecuador và Peru là một trong những vùng đánh bắt cá lớn nhất của thế giới.

Ở phía Tây, dòng nước biển ấm làm nóng lớp không khí bên trên nó. Lớp không khí được làm nóng này loãng hơn khối không khí mát hơn bao quanh nó. Do vậy không khí nóng bốc lên trên, gây ra mây, dẫn đến mưa cho vùng Tây Thái Bình Dương.

Thời tiết khi có hiện tượng El Nino

Thay đổi về khí hậu bởi sự xuất hiện của El Nino khi nhiệt độ bề mặt của nước biển ở phía Đông Nam vùng nhiệt đới Thái Bình Dương cao bất thường. Trong suốt thời kỳ El Nino, áp suất khí quyển cao hơn mức bình thường ở phía Tây và thấp hơn mức bình thường ở phía Đông. Gió từ Đông sang Tây thổi khắp vùng nhiệt đới Thái Bình Dương bị suy yếu hoặc đảo chiều. Sự suy yếu không đáng kể của gió là do sự thay đổi vừa phải trong nhiệt độ bề mặt nước biển, sự thay đổi về gió và gia tăng áp lực không khí. Trong trường hợp này, nước biển của Ecuador và Peru ấm lên bất thường. Dòng nước biển lạnh giàu chất dinh dưỡng không xuất hiện tại bề mặt ở đó nữa và mật độ cá giảm xuống đột ngột.

Minh họa thời tiết khi có hiện tượng El Nino

Dòng nước biển ấm của vùng Tây Thái Bình Dương chảy ngược về hướng Đông và nhiệt độ bề mặt nước biển gia tăng đáng kể ở bờ biển phía Tây của Nam Mỹ. Cũng trong suốt thời kỳ El Nino, mây và mưa lớn xuất hiện hầu hết ở các vùng biển ấm hơn ở Đông Thái Bình Dương. Vì vậy, bờ biển Nam Mỹ trở nên ẩm ướt hơn bình thường. Đến phía Tây, có sự tương phản rõ rệt, thời tiết ở Indonesia và các quốc gia khác ở Đông Nam Á (trong đó có Việt Nam) khô hạn khác thường. Điều này mang đến mưa lớn ở Nam Mỹ và gây ra hạn hán ở Đông Nam Á, Ấn Độ và phía Nam châu Phi. Đồng thời, nó cũng có thể mang đến thời tiết bất thường cho nhiều vùng đất của Mỹ.

Những ảnh hưởng của El Nino

Những ảnh hưởng về kinh tế nhận thấy rõ rệt nhất của El Nino là ở bờ biển Peru và Ecuador. Vùng biển lạnh thường rất phù hợp cho một số lượng lớn cá, đặc biệt là cá trống. Loài cá ở đây phục vụ cho mục đích thương mại và cũng cung cấp thức ăn cho chim biển mà phân của chúng là một thành phần quan trọng cho ngành công nghiệp phân bón của địa phương. Tuy nhiên, trong suốt thời kỳ El Nino một lớp nước biển ấm hơn và kém chất dinh dưỡng hơn từ phía Tây bao phủ vùng biển giàu chất dinh dưỡng ở phía Đông. Cá và chim biển chết đi hoặc đi nơi khác tìm kiếm thức ăn, từ đó làm ảnh hưởng đến nền kinh tế của vùng.

Hiện tượng El Nino xuất hiện vào các năm 1982 và 1997 là có ảnh hưởng nghiêm trọng nhất của thế kỷ 20. Những lần xuất hiện khác gần đây vào năm 1972, 1976, 1987, 1991, và 1994. Lần xuất hiện có ảnh hưởng mạnh nhất của thế kỷ 20 là bắt đầu giữa năm 1982 và kết thúc vào giữa năm 1983. Khi đó nhiệt độ bề mặt của nước biển ở vùng Đông Thái Bình Dương và nhiều vùng ở xích đạo cao hơn mức bình thường từ 5-10°C. Australia phải trãi qua thời kỳ hạn hán dữ dội; bão nhiệt đới xuất hiện ở Tahiti và miền Trung Chile có mưa lớn và lũ lụt. Bờ biển phía Tây của Bắc Mỹ cũng có bão bất thường trong mùa đông năm 1982-1983 và việc đánh bắt cá được thay đổi đột ngột từ Mexico đến Alaska.

Thanh Huyền-http://sokhoahoccn.angiang.gov.vn