Ngay khi Hùng (Dân câu Bắc Giang) nói đến câu dựa, tôi nghĩ là một cách gọi khác của câu lục (câu chạm hay gì đó nữa theo nguyên lý chạm dây) nên không để ý lắm. Nhưng chẳng biết sao tôi lại tò mò nên hỏi đó là kiểu câu gì và Hùng đưa bộ đồ câu dựa cho tôi xem. Một cảm giác thật buồn cười cho những ai là đệ tử của môn câu lục khi nhìn thấy một cái lưỡi đơn ! Lưỡi câu đó hơi giống lưỡi câu cá quả, cũng to cỡ đó, có thể có ngạnh hoặc không. Những môn câu lục, sốc, câu
cá dìa, câu
cá nóc (
Quảng Bình)… gồm ít nhất 3 lưỡi câu trở lên, cả một chùm lưỡi mà giật vẫn trượt liên tục huống hồ có một cái lưỡi đơn. Có mà cá đặc nước thì mới không bị trượt.
Lưỡi câu dựa
Vậy mà không, Hùng nói chắc nịch“ Cá dựa vào phía nào của dây câu thì mũi lưỡi sẽ quay lại hướng có cá”. Nghĩ bụng, tay này nói cứ như thật ấy, có mà lưỡi câu ma, làm đếch gì có chuyện đó.
Thử lưỡi chỗ nước trong xem sao ? cứ dùng tay chạm vào dây là lưỡi câu vội vàng xoay theo, cứ như là ảo thuật. Thử nghiệm mãi mà không biết chán, cứ nhìn cái lưỡi câu lập bập xoay mà bật cười vì trông nó rất nghộ nghĩnh rồi ngồi đần ra ngẫm nghĩ. Tài thật.
Câu dựa, về nguyên lý cũng giống như câu lục. Nghĩa là cá chạm vào dây câu làm phao chìm xuống, người câu giật cần thì lưỡi câu nằm bên dưới sẽ mắc vào người con cá. Câu lục thì bộ lưỡi câu gồm 6 lưỡi nhỏ, được buộc xòe ra các hướng nên khi cá chạm dây ở bất kỳ phía nào thì khi giật đúng cách và kịp thời thì chắc chắn sẽ được cá. Câu dựa thì khác, chỉ cần một lưỡi câu thôi nhưng cá dựa vào bất kỳ phía nào của dây câu thì phần mũi lưỡi câu lập tức xoay lại hướng có cá. Hóa ra bí quyết là ở chỗ, khi câu, lưỡi câu luôn được dựng hơi nghiêng, khi có một lực nhỏ tác động làm lệch tâm lưỡi nên lưỡi câu phải xoay lại để thăng bằng mà phần mũi lưỡi luôn nhẹ hơn phần thân lưỡi, dẫn đến việc mũi lưỡi luôn xoay về hướng bị tác động, giống như con lật đật vậy, rất nhạy cảm.
]
Lưỡi câu luôn dựng hơi nghiêng như thế này
Anh Chiến (cần thủ Bắc Giang và là sư phụ của Hùng) là người nắm được bí quyết chế tạo lưỡi câu và cách câu do một cao nhân câu dựa chuyên nghiệp trước khi mất đã truyền lại. “Cái khó của câu dựa là tổng hòa của nhiều yếu tố, từ lưỡi, phao, điều kiện thời tiết… Hình dáng của lưỡi câu, căn phao làm sao cho lưỡi luôn lệch tâm thế nào để dễ xoay chuyển. Phao phải đủ sức nổi để vừa đủ dựng lưỡi câu lên…Kiểu dáng của lưỡi câu, cách chế tạo lưỡi cũng là bí quyết” anh Chiến cho biết như vậy.
Anh Chiến : Kiểu dáng của lưỡi câu, cách chế tạo lưỡi cũng là bí quyết.
Cái khó của câu dựa nữa, đó là cân phao. Lưỡi nào đi với phao ấy, không có phao cho tất cả các lưỡi câu. Phao truyền thống được làm từ lông ngan. Dùng một cái bóng đèn neon lau sạch chất huỳnh quang đi rồi đổ một chút bùn xuống đáy và đổ nước lên. Bắt đầu chỉnh phao, cứ cắt dần đoạn lông ngan sao cho phao chỉ vừa đủ sức dựng lưỡi câu lên. Dùng một que đóm hay lạt gì đó chạm nhẹ vào dây câu, lưỡi xoay ngay lại phía bị chạm là đạt yêu cầu.
Hùng : Phao bằng lông ngan chỉ dài cỡ này thôi.
Chiến nói, nên câu ở ao có bùn và câu ở chỗ không quá sóng, nhìn tăm cá đi dần vào ổ thính rồi dựa vào dây mới thú vị và giật hiệu quả hơn. Và tất nhiên, câu dựa do lưỡi và phao không nặng (để tăng thêm phần nhạy cảm) nên không câu xa bờ như lục được, chỉ câu đầu cần thôi. Hùng cũng thích câu ao đáy bùn, ngồi uống nước, bia, rượu, tán phét gì đó, khi nào thấy tăm cá mới ra cầm cần.
Lão Mừng râu đã có lần đỏ mặt tía tai đuổi Hùng khi thấy câu bằng lưỡi đơn “ở đây không cho câu lưỡi đơn, không câu mắc mồi…” mặc cho Hùng giải thích là câu dựa chứ không phải câu lưỡi đơn, mà rõ ràng là lão ấy thấy Hùng câu được chú
chép ở đó, lưỡi đóng vào hàm mà lão ấy vẫn không tin. Lão Mừng rõ là thiếu nhạy cảm và không tò mò thật.
Tăm cứ nổi và đi dần vào chỗ có phao. Chấm đầu phao lông ngan hơi đi xéo xuống. Giật nhẹ…
Một kiểu câu cũng rất vi diệu và độc đáo. Ai là người nghĩ ra kiểu câu này thật quá thông minh và hóm hỉnh. Không biết cách câu này phát sinh, tồn tại ở những nơi nào nhưng có lẽ, chưa có ai giới thiệu về cách câu độc đáo này. Có lẽ chỉ còn anh Chiến và anh Hùng người là nắm được bí quyết của kiểu câu này ? có thể lắm chứ.
CODEN, 6-2008