Bắt được loài cá này quả là khó khăn, phải là người có tay nghề chuyên nghiệp. Bà con dân chài ở ven đầm Thị Nại như Phước Hòa, Phước sơn, phước Thuận... đánh bắt cá lị bằng hai cách: giăng câu và xămlị. Mùa đông, nhất là tháng 11 và tháng chạp âm lịch là mùa câu cá lị. Ở thời điểm này, thời tiết thường lạnh, cá lị rời khỏi vị trí ẩn nấp lang thang tìm mồi. Khi câu được cá lị, người câu phải dùng cái móc nhọn bằng sắt có hình dáng như lưỡi câu, cán dài khoảng 1 sải tay, giật cá lị bị mắc câu lên xuồng. Xăm lị cũng khó và vất vả không kém. Ngoài việc tay nghề tinh xảo, phải có kinh nghiệm thì mới có thể phát hiện nơi ở của cá lị. Họ dùng một loại đọc ba chia nhọn, sắc, có ngạnh để xăm. Khi xăm trúng cá lị, họ lại phải dùng một cây đọc khác xăm tiếp vào mình cá và mang nó lên bờ. Đánh bắt được cá lị khó khăn, vất vả như thế nhưng để bù lại, cá lị cung cấp cho chúng ta nhiều món ăn rất thú vị. Cá lị có một khuyết điểm duy nhất là có nhiều xương ngang, nhưng thịt nó mềm, thơm, ngon, chứa nhiều chất béo, chất đạm... Có thể chế biến lị thành các món ăn như sau:

Canh chua cá lị là món ăn thông dụng, bình dân, được nhiều người ưa chuộng. Cá lị được xắt thành lát độ dày vừa phải, ướp cá với nước mắm, đường, muối, ớt... chiên cá với mỡ hoặc dầu, chờ nước sôi bỏ cá lị vào xoong. Sau đó cho rau nấu chua vào (giá, thơm, hành, rau răm, khế hoặc me...), khoảng 10 phút sau, ta có nồi canh chua rất đặc biệt. Dân lao động sau một ngày làm việc vất vả, chiều về có bát canh chua cá lị, ăn với gạo lúa mới... nỗi mệt nhọc không còn nữa.

Những người thích lai rai rất thích món cá lị nướng lá chanh. Trước khi nướng phải ướp cá lị (đã xắt thành lát vừa phải) với dầu phụng và một ít gia vị. Dùng lá chanh kẹp với cá lị cho vào vỉ và nướng bằng lò lửa than. Khi thấy lá chanh đã cháy xém, khô, thịt cá lị có thể ăn được.

Món lị nướng lá chanh có mùi thơm rất độc đáo, ăn một lần là nhớ mãi! Ngoài hai món kể trên, cá lị còn hiện diện trong những ngày giỗ, chạp ở món lị um. Chất liệu để um cá lị cũng giống như um các loại cá khác, tức là phải có bắp chuối chát xắt nhỏ, khế thơm, rau răm, đậu phụng rang cùng với các loại gia vị. Do ít và không phải lúc nào cũng có trong ngày giỗ, chạp, món lị um thường ưu tiên dành cho khách xa, ít có dịp thưởng thức món cá lị.

Đặc biệt, cá lị còn được chế biến thành món dồi lị rất độc đáo. Làm món dồi lị không khó nhưng hơi tốn thời gian. Dùng một con cá lị (khoảng cườm tay, dài gần 1m.) rửa sạch, treo lên. Dùng dao thật sắc cứa tròn dưới cổ cá lị và lột da (khi lột không làm rách da). Sau đó, lóc thịt xay nhỏ, ướp gia vị và trộn với vài lạng thịt heo nạc. Xong xuôi, dồi thịt cá lị vào da của nó (như dồi lòng heo). Cuối cùng đem hấp cách thuỷ khoảng 15 phút.

Ba ngày tết mà có món dồi lị dự trữ để đãi khách thì không gì độc đáo hơn! Nó vừa ngon, vừa lạ, vừa rẻ, nhiều dinh dưỡng và lại rất dễ tiêu hoá. Nhiều người ở ven đầm Thị Nại dù đã ly hương lập nghiệp ở nhiều nơi nhưng cứ mỗi độ xuân về họ lại nhớ món cá lị, món ăn mộc mạc, giản dị nhưng thắm đượm tình quê./.

THƯ VIỆN TỈNH BÌNH ĐỊNH