Mời bạn hãy về thăm quê tôi, xuôi dọc theo dòng sông Vu Gia và Thu Bồn, bạn sẽ gặp nhiều thác nước mang những cái tên rất ngộ nghĩnh: thác Cá, thác Cổ Cò, thác Can, thác Lòng Bò... và được "chiêm ngưỡng" đàn cá còm kéo nhau vượt qua thác theo từng hàng đều tăm tắp, dày đặc che kín cả dòng nước, nhưng chỉ thoáng thấy bóng người là chúng tản ra và biến mất ngay không để lại dấu tích. Tất cả các hình thức dùng để đánh bắt chúng đều không có hiệu quả và chỉ có cách duy nhất là câu. Mồi để câu cá còm khác các loại cá thường phải có hai loại: mồi nhử và mồi câu. Mồi nhử là mắm cá mòi hay mắm cái. Cả hai loại mắm được bọc trong túi vải, đem ngâm xuống nước hơi mắm sẽ tan tỏa ra mùi vị rất đặc trưng với người không biết ăn mắm, mùi rất khó ngửi, nhưng chính mùi vị ấy lại là có sức quyến rũ ngay cả những chú cá còm khó tính nhất. Mồi câu cá rất đơn giản, chỉ một bát cơm nguội là đủ câu cả ngày.

Đi câu cá còm là cái thú của những người dân quê tôi. Những ngày nghỉ, gia đình hay bạn bè thường rủ nhau đi thư giãn bằng câu cá còm. Họ chèo ghe ra thác, dùng ghe chắn ngang dòng nước chảy, để vừa cản luồng cá, vừa phủ bóng râm xuống nước cho cá đến ẩn nấp. Cắm sào thật chắc giữ cho ghe khỏi trôi, rồi thả bọc mồi xuống mạn thuyền phía trên dòng nước chảy nhử cá. Chỉ một lúc thôi là rầm rập một đàn cá còm kéo về như một đám mây đen cả mặt nước. Lúc đó mặc cho những tiếng ồn ào, cười đùa sảng khoái của lũ thanh niên thi nhau buông cần câu, đàn cá vẫn tranh nhau xô vào đớp mồi lia lịa. Những chú nhóc lau nhau chỉ việc luôn tay gỡ cá và móc mồi vào cần, loáng một cái là đầy rổ. Giữa khung cảnh nên thơ trời và nước, dưới bóng cây, cạnh thác nước trắng xóa, cả gia đình quây quần túm năm, tụm ba từng nhóm nổi lửa lên. Chỉ cần những thao tác đơn giản là có những món ăn ngon từ cá còm, nhẩn nha nhấm nháp hương vị thơm ngon của cá nướng, cá nấu lẩu, cá ủ.... bên cạnh là những người thân yêu của mình thì không có gì thú vị bằng.

Ngoài những món như cá còm rút xương rán vàng, cá còm kho khô, cá còm làm mắm nêm... quê tôi có món cá còm nấu cùng me đất, tuy dân dã, nhưng nó cũng là món ăn để đãi bạn bè thân thiết và khách quý đến nhà. Nấu cá còm với me đất thật tỉ mỉ. Cá rửa sạch xẻ đôi, tuốt sạch xương, bỏ đầu đi. Rửa lại bằng nước muối cho cá thật cứng, dầm cá với hành giã nhỏ, chút gia vị tiêu, ớt... Khi nước sôi đổ cá vào nấu, cá chín nhừ, bắc ra, bỏ me đất vào, rắc lên trên chút lá hành xắt nhỏ, vị chua dìu dịu của me, vị ngọt thơm của cá còm, ăn cùng rau sống xanh um,  non mướt sau vườn, thì còn gì thi vị bằng. Đó là vị ngon dân dã mà không nhà hàng nào có được và cũng chỉ ăn ở trong ngôi nhà ấm cúng, bên cạnh người thân của mình mới thấy hết vị ngon ngọt của món canh cá giản dị, nhưng đậm đà hương vị.

 

(Sưu Tầm)