Cái tin nhiều lái cá đã phải đấu đá nhau mới mua được một con cá thủ vàng với giá lên tới gần trăm triệu đồng một con để rồi chỉ lấy mỗi cái bong bóng (mà trong y học dùng làm chỉ khâu tự hủy) mang đi đã làm cho ngư dân làng chài Ngọc Lâm (Nam Định) nhốn nháo.
Một ngày đầu năm 2005, những cơn mưa kèm theo áp thấp nhiệt đới đổ xuống làng chài nhỏ bé Ngọc Lâm tưởng chừng như không bao giờ dứt, hình ảnh những ngư phủ ra khơi săn cá thủ vàng càng nhỏ bé trước thiên nhiên.
Với một con thuyền nhỏ bé cùng bộ lưỡi câu đặc chủng, dân làng biển lại ra khơi nhằm những chỗ nước xoáy, sóng dữ thả lưới, giăng câu. Cụ Trần Văn Ninh, 72 tuổi, một lão ngư rất có duyên bắt được cá thủ vàng, nói như một lời minh chứng: "Trong đời tôi đã vài chục lần bắt được cá thủ vàng, đây là loài cá to, con to nhất tôi bắt được nặng 123 kg mà đa số những lần bắt được cá là những lúc biển động, nước chảy xoáy cá thủ vàng hay bơi ở đó nên thả lưới câu là xác suất bắt được cá cao hơn".
Cụ Ninh bảo: "Cách đây hơn 20 năm, cái thời ấy có tới 90% ngư dân đi biển ở làng chài này đã bắt được cá thủ vàng. Ngày ấy, người ta bắt được cá chỉ xẻ thịt để bán cho dân trong làng, còn cái bóng to bằng cái bánh đa dai nhách ấy, chẳng ai biết nó có giá trị như thế nào, người ta chỉ lấy về treo gác ở bếp phòng khi biển động, gió lớn không ra khơi được thì bỏ ra làm đồ để nhắm rượu".
Ông Trần Văn Bốn, trưởng thôn 7 làng chài Ngọc Lâm, cho biết đầu những năm 90, một số lái cá ở Hải Phòng mò về đánh tiếng mua cá thủ vàng với giá cao, họ bảo chỉ lấy vẩy cá làm móng đánh đàn. Nên giá cá thủ vàng lúc ấy đôi khi vẫn còn bị các lái cá ép. Mãi đến khoảng những năm 1997, 1998 những phi vụ làm ăn của các lái cá ấy mới bị người dân "lật tẩy": họ mua cá thủ vàng với giá cao đâu phải vì thịt của nó thơm mà chỉ vì mỗi cái bong bóng. Giá trị đích thực của cá thủ vàng là cái bong bóng dùng để chế tạo chỉ khâu tự hủy trong y tế”.
Ông Nguyễn Văn Tĩnh, người may mắn trong đời bắt được cá thủ vàng, kể: "Năm 1998 bố con tôi bắt được một con 65 kg mang về nhà, cả gia đình mừng rỡ chỉ cầu bán được 40-50 triệu, nhưng không ngờ các lái cá đã đấu nhau mua con cá của tôi tới 90 triệu. Con cá ấy còn qua tay mấy lần chủ nữa trong vùng, giá cuối cùng thì không ai biết được nó sẽ là bao nhiêu". Số tiền ấy ông dùng để xây nhà, mua xe và trả ơn những người đã giúp ông trong những năm tháng cơ cực theo nghề. Nhớ lại cảm giác sung sướng khi có bạc triệu trong tay, đến giờ ông vẫn còn "rợn tóc gáy".
Cũng theo lời ông trưởng thôn Bốn: "Từ khi cá thủ vàng có giá từ năm 1997 đến nay thì cá thủ vàng ngày một ít đi, trong số hơn 200 hộ ở làng có thuyền đi biển sống bằng nghề khai thác các loại cá bơn, cá khoai... (loại cá có giá trị thấp) thì đã có 180 hộ chuyển sang mua thuyền, sắm lưới "đặc chủng" để bắt cá thủ vàng với hy vọng đổi đời. Thời điểm rầm rộ nhất là những năm 1997-1998, tính từ năm 1998 đến nay ở làng chài này mới chỉ có ngót chục người đã may mắn bắt được cá thủ vàng mà đổi đời, còn tất cả là đi không về rồi".
Theo Thanh Niên, ngoài số ít những người may mắn được trời cho “ăn lộc” mà bắt được cá thủ vàng thì khấm khá hơn hẳn còn đa số dân làng chài méo mặt vì nợ nần chồng chất và hiện tại còn nhiều người vẫn ra khơi để cầu may. Giải thích về sự xuất hiện ngày một hiếm của cá thủ vàng ở vùng biển này, ông Hoàng Mạnh Hà, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm ngư huyện Nghĩa Hưng, cho biết: "Cá thủ vàng hay còn gọi là cá sủ vàng sống ở cả vùng nước lợ và mặn. Đây là loài cá to và hiếm, đặc biệt có giá trị ở cái bong bóng. Cá thủ vàng thuộc hàng cá có trí thông minh như cá voi vì trên đầu chúng có 2 cục sạn nhô ra rất to như ra-đa phát sóng, nghe tiếng động là chúng không vào nữa. Những năm gần đây, phương tiện đánh bắt của ngư dân được phát triển, tàu thuyền nào cũng có máy nổ rầm rầm, chã lưới dùng xung điện quét liên tục ở cửa sông Đáy nên cá xuất hiện ít là phải".
Ngư dân ở đây kể rằng, lần bắt được cá thủ vàng gần đây nhất là cuối năm 2003, hai ngư dân ở Cồn Thoi - Ninh Bình trong một lần ra khơi gặp bão, bố con ông đã tấp vào cửa sông Đáy ngay cạnh làng Ngọc Lâm để lánh nạn. Vận may đã đến, khi cha con ông thả lưới ven bờ bòn cái ăn trong những ngày cơ cực nhưng họ lại "túm" được một ông “cá vàng", mà theo người dân nhận xét không biết đúng hay sai: con cá nặng 63 kg, bán được 145 triệu đồng.
Ông Nguyễn Văn Vĩnh, người đã đổi đời khi 2 lần bắt được cá thủ vàng năm 2001 cho biết: "Để có 2 lần may mắn bắt được cá, ba cha con tôi phải mất 5 năm kiên trì đi không về rồi, ngày nào cũng mai phục trên biển. Bám trụ được nghề cha con tôi phải xoay xở đủ cách. Mục đích là săn cá thủ vàng nhưng để "nuôi" nghề bằng ấy năm tôi phải đi chài, đi lưới, vơ bèo vạt tép mới trụ được. Bây giờ có tiền thì lại tiếc cho hai đứa con không được đi học”.
Cùng là bạn chài như cha con ông Vĩnh nhưng nhiều người chỉ theo đuổi được năm, hơn năm hết vốn đành vơ đồ nghề về để rọ hoặc chuyển sang làm nghề khác như đánh bắt tôm bộp bằng xung điện, đấu bãi làm đăng... nhưng xem ra cuộc sống của họ vẫn chưa hết đói, chưa hết nghèo. Vợ chồng anh Kiên ở đội 2, xã Nghĩa Hải mấy năm theo nghề bây giờ trắng tay. Hai vợ chồng chị cưới năm 1998 có chút vốn liếng nào bố mẹ cho dồn hết vào đầu tư mua thuyền, sắm lưới đi tìm vận may. Ba năm “nếm mật nằm gai” ngoài bể gia đình chị đã thua lỗ hơn 60 triệu. Rồi chị làm phép tính: đầu tư cho một bộ đồ nghề để đổi đời nhà chị đã phải chi khoảng 40 triệu, trong đó 25 triệu sắm thuyền, 15 triệu sắm lưới, móc câu đặc chủng, chưa kể tiền dầu chạy thuyền mỗi lần ra khơi.
Săn cá thủ vàng lỗ nặng, vợ chồng anh Kiên tính kế bán con thuyền cũ được 8 triệu và vay ngân hàng 3 triệu đồng theo tiêu chuẩn hộ đói, sắm con thuyền nhỏ hơn ra bãi làm đăng, kéo cày trả nợ.
Nguồn:ngoisao.net